Học tập là con đường đầy khó khăn và cần sự kiên trì cao, kiến thức là vấn đề luôn nhận sự quan tâm của cha mẹ và xã hội. Trau dồi kiến thức không chỉ là kiến thức chuyên môn môn học mà còn bồi dưỡng kiến thức về các kỹ năng sống. Thành công của mỗi con người sẽ do cá nhân con người làm chủ, không ai sẽ chịu trách nhiệm trong cuộc đời của các bạn cũng như không ai có nghĩa vụ phải giúp đỡ hay làm hộ bạn những việc khó khăn mà bạn gặp phải. Các bạn trẻ phải biết đứng lên trước thất bại, hiểu được bản thân mình thì mới hiểu được suy nghĩ cũng như hành động của người khác. Rèn luyện kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân là quan trọng đối với học sinh sinh viên hay những người đi làm trong việc nhìn nhận khả năng bản thân một cách đúng đắn nhất để tự chủ trong suy nghĩ và hành động khi đối diện với những vấn đề phức tạp của cuộc sống.
1. Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân là gì?
Kỹ năng sống là cần thiết hỗ trợ các bạn trong việc giải quyết công việc một cách hoàn hảo nhất đó là những kỹ năng giao tiếp, kỹ năng ứng xử nhưng mọi người thường không để ý rằng một kỹ năng quan trọng mà chính các bạn không tự rèn luyện hay không quan tâm tới nó, một kỹ năng tưởng như rất gần bạn nhưng quá trình rèn luyện nó không phải dễ dàng đó là kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân, người ta thường nói, cái khó nhất ở một con người là hiểu được bản thân mình ở mức nào. Đúng thế, không ai chắc chắn rằng có thể hiểu được bản thân mình một cách hoàn toàn vì đôi lúc lý trí luôn đi trước hành động, có những điều bản thân không ngờ tới trước những hành động do mình thực hiện. Để hiểu rõ hơn về kỹ năng nhận thức và đánh giá bản thân cần hiểu được các khái niệm cụ thể:
1.1. Kỹ năng tự nhận thức bản thân là gì?
Tự nhận thức bản thân được hiểu là khả năng hiểu rõ được bản thân cần gì, mong muốn gì, tự nhận thấy được con người mình sống ra sao, đâu là thế mạnh của mình, điểm yếu của mình là gì, nhận thức được tư duy, cảm xúc của chính bản thân mình trước cuộc sống. Tự nhận thấy bản thân phải bổ sung hoàn thiện như thế nào trong quá trình rèn luyện hoặc dựa trên sự đánh giá của người khác mà bản thân nhìn nhận lại mình xem có đúng hay không và đưa ra phương án tốt nhất cho các bạn. Kỹ năng tự nhận thức là một kỹ năng sống cơ bản và cần có để sống trong xã hội hiện đại.
1.2. Kỹ năng đánh giá bản thân là gì?
Kỹ năng đánh giá bản thân là kỹ năng sống mà cần có trong việc tu dưỡng nhân cách các bạn trẻ là khả năng đánh giá bản thân trong các lĩnh vực, hành động do chính bản thân làm, đánh giá bản thân đã thực sự làm tốt chưa, tâm huyết và theo đuổi mục tiêu tới cùng không. Khác với kỹ năng tự nhận thức bản thân, kỹ năng đánh giá bản thân thường dựa trên kết quả mà bản thân làm được, hoặc dựa trên những đặc điểm sẵn có mà bản thân có như năng khiếu, điểm mạnh điểm yếu để không ngừng hoàn thiện. Đánh giá bản thân có chính xác không là cần có sự nhìn nhận sâu rộng, am hiểu và lối sống tích cực nhất.
Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân luôn có sự tương quan với nhau, đều là những lời nhận xét của chính mình về bản thân mình, tự nhìn nhận và đánh giá giúp các bạn phát hiện được những điều yêu thích của bản thân và kỹ năng đó là cần thiết trong quá trình phục vụ công việc của mình, từ việc thuyết trình hay đơn xin việc phải đánh giá được khả năng bản thân thì các bạn mới nói ra được điểm mạnh, điểm yếu của bản thân để nhà tuyển dụng có cơ sở trong việc lựa chọn ứng cử viên tốt nhất.
2. Tầm quan trọng của kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân
Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân không phải là dễ dàng trong việc đánh giá chính xác, đúng đắn về chính mình. Mỗi người là một màu sắc, tính cách khác nhau, tự hiểu bản thân mình ở một số phương diện không thể chuẩn được nếu không cần sự góp ý của người khác, đôi khi chính bản thân mình còn không hiểu mình muốn gì và nghĩ gì, những lúc đó là những khó khăn trong hướng giải quyết công việc. Khi một bạn trẻ có trong mình kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân tốt thì các bạn sẽ dễ dàng trong việc thể hiện trình độ năng lực bản thân ở các thời điểm khác nhau. Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân là rất quan trọng :
+ Tự nhận thức và đánh giá bản thân là nền tảng hỗ trợ con người trong việc giao tiếp ứng xử phù hợp với con người, trước tiên là cha mẹ, thầy cô, bạn bè và những người xung quanh. Tự nhận thức được bản thân nên nói gì, và nội dung đem lại có phù hợp với hoàn cảnh không và đánh giá bản thân trong việc truyền đạt và kết quả nhận được là sự hài lòng của người đối diện không. Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân giúp mọi người biết được điểm mạnh, điểm yếu trong cách giao tiếp để có phương án ứng xử tốt nhất và đem lại hiệu quả cao.
+ Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân tốt giúp con người sống nhân ái, có thái độ cư xử đúng mực hơn. Làm chủ được suy nghĩ hành động của bản thân, tự nhận thức được sự cảm thông chia sẻ trước những người có hoàn cảnh khó khăn để đưa ra những hành động thiết thực nhất, đánh giá bản thân về việc trao yêu thương cho mọi người là công việc tốt nên làm.
+ Kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân một cách chính xác giúp các bạn hiểu đúng đắn về con người mình, hiểu được lý do tại sao mình làm như thế, mình có thái độ như thế với người khác, từ đó có những quyết định và lựa chọn phù hợp nhất với khả năng bản thân, điều kiện xã hội, biết được bản thân yêu thích gì, công việc nào để không ngừng phấn đấu đạt mục tiêu.
+ Rèn luyện kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân còn là bước đầu trong quá trình tạo một cuộc sống mà bạn mong muốn, xác định được những điểm mạnh mà bản thân phát huy, phục vụ trong quá trình học tập và tiếp thu kiến thức của các bạn, và trong môi trường giáo dục, hiểu bản thân để có sự hòa nhập tốt nhất với cộng đồng, khi các bạn học sinh nhận thức chính xác về tư duy, lời nói, cảm xúc và ngôn ngữ của bản thân thì là lúc các bạn có thể làm chủ cũng như nắm giữ mọi hướng đi trong tương lai của chính các bạn ngay khi còn đang ngồi trên ghế nhà trường.
3. Làm sao để để nâng cao và phát huy kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân
Nâng cao và phát huy kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân là việc nên làm đối với học sinh sinh viên, rèn luyện kỹ năng tự nhận và đánh giá bản thân là cần quá trình dài với sự kiên trì, quyết tâm cao, sự nhìn nhận vấn đề sâu rộng và ham học hỏi, trau dồi bản thân tốt nhất. Một số phương pháp để nâng cao kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân :
3.1. Nâng cao kỹ năng tự nhận thức bản thân
Để nâng cao kỹ năng nhận thức cần có thời gian và rất nhiều nỗ lực lớn, đòi hỏi bản thân phải được thực hành rất nhiều, chú ý đến tính cách và hành vi của bản thân.
+ Nâng cao kỹ năng tự nhận thức bằng việc nhận biết điểm mạnh và điểm yếu:
Hãy nhìn lại chính bản thân mình, nhìn vào những thói quen mà các bạn cho là những điểm yếu của bản thân, tính cách mà bạn nghĩ đó là điểm mạnh. Để có sự nhìn nhận chính xác thì đòi hỏi:
– Sự quan sát cao : Đừng đánh giá thấp sức mạnh của sự quan sát, tất nhiên là sự quan sát bắt đầu từ sự quan sát chính mình, hãy quan sát tình huống bạn hành động cũng như cách mà bạn phản ứng, giao tiếp với người khác, người khác phản ứng lại với bạn thế nào. Bạn sẽ nhận thức được khả năng của bản thân và để ý những hành động tác động tới mình qua sự quan sát mọi vấn đề.
– Ghi chép : Ghi chép nhật ký là một cách ghi nhớ lại hành trình nâng cao tự nhận thức của bản nhân, hãy ghi chép và viết lại những cảm xúc, suy nghĩ cảm nhận của bạn, coi đây là dữ liệu quan trong để khi thời gian trôi đi, khi nhìn lại tự nhận thức được bản thân lúc đó như thế nào.
– Các bạn trẻ có thể thực hiện những bài kiểm tra tâm lý để đánh giá rõ mức độ tự nhận thức của mình, kết quả sẽ cho thấy bản thân các bạn cần có thay đổi không. Điều này chứng tỏ bạn đang nâng cao kỹ năng nhận thức qua các kế hoạch thực tế, giúp các bạn nhận được những kết quả chính xác nhất trong việc tự nhận thức được khả năng bản thân.
+ Nâng cao kỹ năng tự nhận thức bằng việc lắng nghe tiếng nói từ trong nội tâm của mỗi người :Ngồi thiền là cách để các bạn cảm thấy thư giãn, thả lòng mình, nhìn nhận mọi vấn đề một cách đơn giản nhất, bỏ đi những phức tạp mà cuộc sống ngoài kia mang lại, tập trung vào hơi thở, nhắm mắt lại và ngẫm nghĩ. Có người coi công việc ngồi thiền như một liều thuốc chữa các căn bệnh tâm lý, những lúc ngồi thiền các bạn sẽ rèn được sự tự nhận thức tập trung về những câu hỏi mục tiêu của bạn trong cuộc sống, những việc bạn làm có hiệu quả không, qua sự cảm nhận của âm nhạc trong không gian yên tĩnh, nhận thức được những điều bản thân nên làm và phải làm trong thời điểm cụ thể nhất, ngoài ra còn các hoạt động yoga hay rèn luyện các thói quen chánh niệm khác, có ích cho các bạn không chỉ trong cuộc sống sinh hoạt mà còn nâng cao kỹ năng tự nhận thức.
+ Nâng cao kỹ năng tự nhận thức bằng cách lấy thông tin, ý kiến phản hồi từ mọi người xung quanh như yêu cầu những người bạn đáng tin cậy nhận xét về bản thân các bạn. Hãy học cách lắng nghe ý kiến từ thầy cô, gia đình vì họ chính là những tấm gương tốt nhất phản ánh con người bạn, hãy thể hiện thái độ tốt để mọi người biết được bạn mong muốn được nghe những lời góp ý cởi mở đó. Khi bạn đang muốn thay đổi một thói quen nào đó, bạn cũng có thể nhờ sự hỗ trợ từ bạn bè là nhắc nhở bạn ví dụ khi thấy bạn nói chuyện với người lớn không có chủ ngữ vị ngữ thì cần nhắc nhở một cách tế nhị để bạn có sự thay đổi cũng như có sự tự nhận thức bản thân tốt nhất. Ngoài ra, cũng cần có sự yêu cầu phản hồi trong công việc, song song với việc nhận tư vấn từ bạn bè, thầy cô, hãy tìm cách để bạn nhận được sự phản hồi từ chính công việc của mình, mọi sự thắc mắc trong công việc như quy định hay quy trình làm việc , xây dựng những ý kiến tích cực để mọi người có cơ hội phát huy những điểm mạnh, điểm yếu của bản thân với người khác.
Hãy tạo dựng những thói quen tốt, cũng như những hành động, sự nhìn nhận một cách thực tế để phát huy và nâng cao các kỹ năng tự nhận thức bản thân để tạo những cơ hội tốt nhất trong cuộc sống hiện đại.
3.2. Nâng cao kỹ năng đánh giá bản thân
Phải biết đánh giá bản thân mình một cách chính xác, chấp nhận những điểm yếu của bản thân để tìm phương án sửa chữa tốt nhất, đừng đánh giá bản thân chỉ dựa trên những điểm mạnh, chả khác nào những thứ tốt đẹp đưa ra, còn những thứ không tốt che kín đi, như thế không thể phát triển bản thân một cách toàn diện được. Khi các bạn tin các bạn như thế nào thì chúng ta sẽ trở nên như thế đó, hãy tìn bản thân là một người tốt mà lấy nó là để duy trì và cố gắng phát triển hơn nữa. Một số cách mà các bạn trẻ nâng cao kỹ năng đánh giá bản thân tốt nhất:
+ Tập cho các bạn trẻ thói quen trả lời câu hỏi ” Bạn thực sự muốn và làm gì”
Câu trả lời sẽ đánh giá được bản thân bạn đang trong khả năng, suy nghĩ nào, bạn nhìn nhận vấn đề theo chiều hướng nào. Khi bạn theo đuổi con đường không thuộc về mình, cố ép buộc nó theo suy nghĩ ích kỷ của bạn thì điều bạn muốn sẽ khó đến được với các bạn. Hãy nhìn lại mình và tự hỏi bạn muốn gì và làm gì, và câu trả lời cũng cần có sự nhìn nhận rộng về những yếu tố tác động đến việc thực hiện điều mong muốn đó của bạn, có thực sự đem lại lợi ích cho bạn không khi bạn muốn điều đó. Đừng quá ảo tưởng với những ảo mộng xa vời, hãy sống thực tế, mọi người sẽ đánh giá được những gì bạn đang thể hiện cũng như chính các bạn sẽ đánh giá được bản thân có làm được việc mình muốn làm không.
+ Rèn kỹ năng đánh giá bản thân bằng cách thách thức bản thân : Hãy đặt bản thân vào tình huống khó để biết khả năng của mình đến đâu, bản thân thiếu gì trong cách cư xử và giải quyết mọi vấn đề, hãy để chính bản thân lên tiếng, tự khám phá ra sở thích của mình, đừng sống trên quan điểm mà người khác đặt ra cho mình, bạn phải là chính bạn thì tự bạn mới đánh giá được bản thân một cách chính xác nhất. Hãy nhớ thời gian có thể làm thay đổi tính cách hay tâm lý con người, khả năng bạn được đánh giá tiến bộ hay tụt lùi thì sự cảm nhận của chính các bạn là thấy rõ nhất.
+ Hãy học cách chấp nhận và thích nghi : Đừng thấy thất bại trước mắt mà mất niềm tin và hy vọng trong cuộc sống, cũng như dễ dàng bỏ cuộc mọi thứ. Không có thành công nào mà không có thất bại, không con đường nào là không có chông gai, mọi vấn đề cuộc sống xảy ra không bao giờ biết trước được cũng như không bao giờ theo ý muốn của các bạn. Hãy có sự nhìn nhận và xem xét về những nguyên nhân gây ra thất bại để có sự thay đổi về tính cách tâm hồn sao cho phù hợp, thay đổi để mang lại niềm hạnh phúc cho bản thân, để tạo ra những bước đi mới trong cuộc đời các bạn.
Hãy hình thành những thói quen thích nghi và chấp nhận từ những điều nhỏ nhặt như chấp nhận trước kết quả học tập chưa cao, thích nghi với môi trường mới với điều mới mẻ mới, các kỹ năng sống của bạn sẽ nâng cao hơn và bản thân các bạn sẽ là người tự đánh giá được sự thay đổi đó.
Trong cuộc sống, mỗi người một quan điêm, suy nghĩ riêng của mình. Cần biết bản thân cần gì trong xã hội hiện đại cũng như cần biết mình phải hành động như nào để đáp ứng những nhu cầu xã hội, hãy tôn trọng bản thân, vượt lên ý kiến người khác, giữ quan điểm đúng đắn của mình, không ngừng học hỏi và trau dồi tri thức. Tất cả là cơ sở để bạn rèn luyện cho bản thân kỹ năng tự nhận thức và đánh giá bản thân, một kỹ năng cần thiết và quan trọng đối với những con người hiện đại.